عید نوروز امسال بهانه ای شد تا به اعتبار بعضی سوابق مثبت مهران مدیری در ساخت سریال طنز، مشتاقانه پای برنامه ی جدیدش به نام «دور همی» بنشینیم. برنامه ای که امید می رفت با روش اجرایی که خلاقانه به نظر می رسید، یکی از بهترین خاطرات را در ذهن مخاطب ایجاد کند. اما خیلی طول نکشید که کم کم فاش شدن تقلیدهای متعدد برنامه از طراحی صحنه گرفته تا شوخی های تقلیدی کلامی و عمل مشمئزکننده ی زدن به ظاهر اجباری موی سر و سبیل افراد پیش چشم مخاطبان و بعضی رفتارها ذهنیت ما را عوض کرد و سابقه ی نسبتاً خوب مدیری را زیر سؤال برد.

بعضی از تقلیدهای سریال (که البته اشاره به آنها با اعتراض و توجیهات نه چندان قانع کننده ی نویسندگان برنامه رو به رو شد) نه در حد الهام گرفتن، که در حد تعطیلی نسبی خلاقیت ها و کپی کاری مو به مو هستند؛ دکور برنامه که هم در شکل کلی و هم حتی در جزئیاتی مثل خط عابر پیاده، محل نشستن مجری و مدل پرده، عیناً از برنامه ی هندی «شبهای کمدی با کاپل» کپی شده، نحوه ی اجرای مجری که تا حدود زیادی از همان برنامه تقلید شده، کاراکترهای تقلیدی بازیگران، شوخی های تقلیدی و حتی کارهای زشت مثل زدن مو و سبیل مهمانان که تقلیدی است از زدن موی چند نفر توسط جیم کری در برنامه ی جیمی کیمل.

در طول برنامه موارد غیراخلاقی متعددی بیننده را آزار می دهد؛

مثلاً می توان به رفتارهای جاه طلبانه و خودپرستانه ی مدیری اشاره کرد که حتی منجر به تنبیه میهمانان و حاضران هم می شود.

اصرار بر بدگویی میهمان پشت سر دیگران نیز از بی اخلاقی های دیگر مجری است که هرگز در چارچوب اخلاق و شرع قابل دفاع نیست.

در قسمتی از برنامه، چند آیتم در مورد طرز راهنمایی توریست ها توسط تماشاگران اجرا می شود که باز بهانه ای می شود برای خندیدن ما به آنها و در واقع تمسخرشان و سؤالی که در ذهنم پیش آمد این بود که آیا اصولاً آشنایی ما به زبانهای آلمانی و استرالیایی فضیلتی محسوب می شود؟! اصلاً چرا وقتی ما به سفر خارج از کشور می رویم، وظیفه ی مایاد گرفتن زبان آنهاست و وقتی توریست ها به ایران می آیند هم باز وظیفه ی ماست که زبان آنها را بلد باشیم؟! و آیا آقای مدیری می توانند توریست هایی را که زبان فارسی نمی دانند نیز مسخره کنند؟!

از نفرت انگیزترین بخش های برنامه، زدن موی سر و سبیل میهمانان بدون رضایت آنها (لااقل در ظاهر) است، عملی غیر انسانی که اگر حتی از قبل هم با میهمان هماهنگ شده باشد، باز به دلیل ماهیت تحقیر و توهینی که دارد، محکوم به بی اخلاقی است.

جسارت و به تعبیر بهتر بی تفاوتی مدیری نسبت به احترام، آبرو و شخصیت انسانها تا حدی است که حتی تماشاگری را که مخفیانه موبایل به داخل آورده و شاید فیلم و عکسی هم گرفته، با تحریک بغل دستی اش به لو دادن او، به بالای صحنه می آورد و پیش چشم هزاران مخاطب زنده یا تلویزیونی آبرویش را می ریزد و البته برچسب آدم فروشی را هم تا سالها به همان بغل دستی هدیه می دهد. و یا خانمی را که احتمالاً در اثر بعضی برنامه های کسالت بار او چرت می زند، بارها تمسخر کرده، دیگران را به او می خنداند.

و ایرادهای جدی دیگر که قسمت عمده ای از آنان مربوط می شود به معایب اخلاقی مدیری و ضعف نویسندگانی که نمونه هایی از طرز تفکرشان را در امثال «ساختمان پزشکان» دیده بودیم و در نتیجه بعد از چند قسمت دور همی متوجه شدیم که کیفیت برنامه به هیچ وجه در سطح تبلیغاتی که برایش می شد، نبود و شاید اگر تشویق های از سر اجبار تماشاگران در قبال حضور رایگان در برنامه نبود، تعداد مخاطبان به تعداد به مراتب کمتری هم تنزل می یافت.

البته کمبود نظارت کامل و شایسته ی صدا و سیما و شبکه ی نسیم بر سناریو و اجرای برنامه به خوبی احساس شد که اگر این کمبود نبود، دیگر لازم نبود حالا و بعد از اعتراض های مخاطبان، تازه به عوامل برنامه تذکر داده شود، همچنانکه پس از پخش کامل سریال بدآموز شمعدانی، نوشداروی بعد از مرگ سهراب رسید.

(صفحه اینستاگرام محراب قاسمخانی که نشان می دهد، این آیتم زشت از قبل برنامه ریزی شده بود و نظارت شایسته می توانست مانع اجرای آن شود.) 

یادم میاد نوجوون که بودم از امام جماعت مهربون مسجدمون پرسیدم: یکی از دوستام با یه خانوم نجیب، صیغه ی برادری و خواهری خوندند و با رعایت حدود محرم و نامحرم با هم ارتباط کلامی دارن و با هم درد دل میکنن، اشکالی داره؟!
و ایشون در جواب بلافاصله فرمودند: وسوسه ی شیطان است، حذر کنند.
طی یکی دو روز گذشته و بعد از یادداشت قبلیم که دو بیت در مورد آغاز سال نو با یاد مدافعان حرم بود، یکی از دوستان خوبم با حسن نیتی که شکی در اون ندارم، از طرف بنده و البته بدون اطلاع این جانب، شعرم رو به تیغ نقد دوستی ناآشنا با این حقیر سپرد که از شنیدن لفظ استاد استقبال میکرد و نظراتی ردو بدل شد که باعث تحقیق بیشتر بنده و رسیدن به موضوعاتی شد که در بسیاری از مجازی نویسی ها جریان داره و جای بسی تأمل.
و چیزی که باعث شد این یادداشت رو بنویسم نکات زیر بود که با توجه به اون میتونیم از تکرار بعضی اشتباهات و اتلاف عمر جلوگیری کنیم:
1- زیادند افرادی که با ادعای تخصص در موردی و استفاده از عناوین فریبنده ای مثل مؤسسه ی تخصصی، انجمن ادبی، شرکت انحصاری و غیره طرفدارانی جذب میکنن و به اصطلاح دکانی باز میکنن که شایسته ست به اعتبار این عناوین، وقت و دغدغه های خودمون رو خرج نکنیم.
2- از ترفندهای این دوستان، استفاده از واژه های غریب و بعضاً لغات خارجیه که علی الظاهر، دربالا بردن کلاس کار و تحت تأثیر قرار دادن مخاطب تأثیر زیادی داره.
3- گاهی اظهار نظر فنی در مورد دیگرون، اون هم در صفحه ای که روح شخص مورد نظر هم از اون بی خبره، بهونه ای میشه برای غیبت و ذکر مواردی که موجب نارضایتی اون باشه.
4- گاهی اساتید مذکور، این اظهار نظرهای اغلب غیر فنی رو نه با اعلان مریدپروری که با منت وظیفه ی روشنگری و دستگیری از کم سوادان انجام میدن.
5- معمولاً این مشاوران حرفه ای که فقط تعریف و تمجید رو میپذیرن، به هر نوع انتقادی به نظرات غیر حرفه ایشون به سختی واکنش نشون میدن و اون رو توهین تلقی میکنن و جالب این که به خود منتقد، برچسب انتقادناپذیری و بسته بودن میزنن.
6- همچنان که نقدپذیری از نظرات حرفه ای در کمال تواضع باعث پیشرفت و اصلاح عیوب میشه، یکی دیگه از عیوب دل سپردن به مشاوره های غیر قابل اطمینان اینه که از مسیر اصلی دور میشیم؛ درست مثل به کار بستن نسخه ای دارویی که به اشتباه پیچیده شده و میتونه لطمات سختی داشته باشه.
7- راههایی برای تشخیص استاد از غیر اون وجود داره، از جمله این که معمولاً درخت هرچی بارش بیشتره، سرش زیرتره و استاد نیازی نداره مدام از خودش تعریف کنه، عکس تمام قد (با ژست استادی) به نمایش بذاره، سابقه و استادیش رو به رخ بکشه و مدعی بشه که افراد زیادی رو زیر دستش رشد داده و به جامعه ی هنری تحویل داده!
8- از نشونه های استاد واقعی اینه که در متن موضوع، به مباحثه ی فنی میپردازه و تنها اونهایی که علم کافی ندارن، از شاخه ای به شاخه ی دیگه میپرن.
9- گاهی اوقات برای جلوگیری از گرفتاری درچنین مشاوره هایی، کافیه کمی به اطلاعات قطعی خودمون اعتماد داشته باشیم و از اونها بهره ببریم؛ مثلاً کسی که در یک پاراگراف، حداقل 15 تا 20 غلط فاحش املایی، نگارشی و ادبیاتی داره، قطعاً باید ما رو به این نتیجه برسونه که نمیتونه مشاور خوبی در موضوع ادبی باشه، هرچند ادعای استادی داشته باشه، و یا فردی که غالباً شعر آزاد میگه و در دو بیت شعر موزون او 5 اشکال بزرگ وزنی پیدا میشه نمیتونه در مورد شعر دیگرون مشاوره ی ساختاری بده.
10- مورد آخر (با صرف نظر از موارد بیشتر) که علت اصلی نگارش این یادداشت هم هست این که هیچ نامحرمی در فضای مجازی، محرم نمیشه و فقط با مخاطب قرار دادن همدیگه با الفاظ آبجی و داداش! نمیشه قربون صدقه ی هم رفت، برای هم ماچ فرستاد و عزیز و گل و مهربون و جوووووون و فداششششششش ... حواله کرد!
شما دوست عزیزی که تموم مطالبت بوی خدا و اهل بیت علیهم السلام میدن! در وبی که چنین فضایی در اون حکمفرماست، چه میکنی؟!!!